Polska jest krajem, gdzie występuje ograniczony niedobór jodu. Lekarze przestrzegają, brak jodu w pożywieniu może prowadzić do groźnych chorób.

Gdzie w organizmie gromadzi się jod

Niedobór jodu, przede wszystkim, rodzi problemy z tarczycą, ale nie tylko. W ciele człowieka 60% jodu mieści się w gruczole tarczycy, pozostała ilość wspomaga pracę jajników, jest też obecna we krwi oraz kościach. Jod ma właściwości antybakteryjne, antywirusowe i przeciwgrzybiczne. Zatem niedobór jodu może również prowadzić np. do problemów z rozrodczością.

Tarczyca to gruczoł odpowiedzialny za prawidłową przemianę materii oraz pracę układu nerwowego człowieka. Gdy tego pierwiastka brakuje, następuje przerost gruczołu tarczycy, powstawanie tzw. wola endemicznego.

Do czego prowadzi niedobór jodu

 

Wole endemiczne nie jest wyłącznie defektem w urodzie (przerost gruczołu tarczycy prowadzi do deformacji szyi), może powodować również kłopoty z oddychaniem i przełykaniem pokarmu, a także prowadzić do powstawania nowotworów.

Brak jodu w organizmie związany jest z niedoczynnością tarczycy. Oznacza to, że organizm spowalnia procesy w nim zachodzące. W efekcie człowiek jest przytępiony umysłowo, następuje zobojętnienie na otoczenie. Zewnętrzne oznaki niedoczynności tarczycy to chrapliwy i niski głos, obrzęk powiek, zaparcia, wzmożone wypadanie włosów.

Osoby, które mają problemy z płodnością, w pierwszej kolejności są kierowane do badania poziomu hormonu tarczycy, gdyż ma on istotny wpływ na możliwość zajścia w ciążę oraz obniżenie ryzyka poronień.

Niedoczynność tarczycy, niestety może dotyczyć również najmłodszych. U dzieci może powodować niedorozwój umysłowy, m.in. matołectwo, czy kretynizm. Jest też przyczyną zahamowania wzrostu.

Jakie są pierwsze objawy deficytu jodu?

Niedobory jodu w organizmie są łatwe do wykrycia. Postępuje zmęczenie, pojawiają się kłopoty z pamięcią, trudność w kojarzeniu faktów, dekoncentracja. Pogłębia się zły nastrój, który dąży w kierunku apatii. Ponadto osoby cierpiące na niedobór jodu odczuwają zimno, mogą też zaobserwować suchość skóry.

Normy spożycia jodu

Jaki zatem jest prawidłowy poziom jodu w organizmie człowieka? Zapotrzebowanie na ten pierwiastek utrzymuje się na znikomym poziomie. Jednak nawet tak minimalne dawki jodu mogą zbawiennie wpływać na nasze zdrowie.

Zapotrzebowanie:

• do 6 miesiąca życia – 40 mikrogramów
• od 7 do 12 miesiąca życia – 50 mikrogramów
• od 1 do 3 roku życia – 70 mikrogramów
• od 4 do 6 roku życia – 90 mikrogramów
• od 7 do 9 roku życia – 120 mikrogramów
• od 10 do 15 roku życia – 150 mikrogramów
• od 16 do 18 roku życia – 160 mikrogramów (jak osoby dorosłe).
• Kobiety w ciąży – 180 mikrogramów; karmiące matki (200 mikrogramów).

Źródła jodu w pożywieniu

Najbogatszym źródłem jodu są pokarmy „pochodzące” z morza, a więc ryby (szczególnie: łosoś, wątłusz, flądra, śledź i dorsz ), owoce morze, tran. Zawierają go również oczyszczone, osuszone i sproszkowane wodorosty oraz plankton.

Z pozostałych produktów spożywczych, najwięcej jody zawierają: szparagi, fasola, czosnek, mleko kozie, serwatka, jarmuż, sałata, owies, cebula, szpinak, truskawki, pomidory, rzepa, rzeżucha, melony. Wskazane jest picie soków owocowych i warzywnych, z których przyswajalność składników jest dużo większa, niż z produktów w naturalnej postaci. Należy jednak pamiętać, że zawartość jodu w tych produktach zależy od tego, jak w ten pierwiastek bogata jest gleba. W dużym uproszczeniu, można stwierdzić, że bogatsze w jod będą produkty pochodzące z terenów nadmorskich.

Produkty ograniczające przyswajalność jodu

Osoby, które cierpią na niedobór jodu powinny zwracać uwagę, by eliminować z diety pożywienie ograniczające zdolność organizmu do przyswajania tego pierwiastka. Do tych produktów należą m.in. kabaczki, brukselka, kalafior, kapusta włoska, brzoskwinie, gruszki, szpinak i rzepa.

Wspieranie diety bogatej w jodowanie

W naszym kraju od blisko 20 lat istnieje obowiązek jodowania soli kuchennej. Do jodowania stosuje się jodek potasu i jodan potasu. Oczywiście jodowanie soli ma tylko charakter wspierający dietę, gdyż dzienna dawka soli ogranicza się do 1 łyżeczki. Osoby mające problem z nadciśnieniem w ogóle nie powinny jej spożywać. Dlatego nie należy uznawać jodowania soli kuchennej za wystarczające działanie w programie zapobiegania niedoczynności tarczycy.

Dobrym rozwiązaniem jest picie wody zawierającej mikroelementy.

„Sterowane” jodowanie ma pewną wadę. Nie jest możliwe ustalenie dawek właściwych dla danego regionu i chociaż trudno przedawkować jod, jednak jest to możliwe. Przedawkowanie jodu zaś, może mieć podobnie zgubne konsekwencje, co jego niedobór.

Objawy przedawkowania jodu

Do zatrucia jodem może dojść przy 20 lub 30-krotnym przekroczeniu dawki. Zatem jest to tak trudne, że prawie niemożliwe. Objawem nadmiaru jodu jest m.in. metaliczny posmak w ustach, wrzody w jamie ustnej, obrzmienie ślinianek, biegunka, wymioty, bóle głowy, wysypka i kłopoty z oddychaniem. Przy 30-krotny przekroczeniu normy może dojść do wytrzeszczu oczu, nerwowości, puchnięcia języka i wielu innych objawów. Uruchomienie zwiększonej produkcji tyroksyny przez tarczycę może prowadzić do nadmiernego pobudzenia, pojawienia się lęków i utratę wagi.