Śledząc rozmaite media i wypowiedzi dietetyków oraz lekarzy, często spotykamy się twierdzeniem, że powinniśmy ograniczać spożycie cukru, a najlepiej na stałe wyeliminować go z naszej diety. Czy jednak wiemy dlaczego?

Czym naprawdę jest cukier?

Cukier to sacharoza, dwucukier zaliczany do węglowodanów prostych. Złożony jest z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki fruktozy. Cukier pozyskiwany jest z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej. Rośliny te przechodzą przez bardzo złożony proces oczyszczania, w wyniku którego do na naszych stołach ląduje produkt będący czystym węglowodanem. Nie ma w nim żadnych wartości odżywczych, a jedynie jest zbiorem pustych kalorii.

Spożycie cukru w Polsce

Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że na przestrzeni lat 1999 – 2003 Polacy zjadali 41,7 kg cukru rocznie, w przeliczeniu na 1 mieszkańca. To oznacza, że dzienna dawka spożywanego cukry wynosiła ok. 114g, czyli blisko 23 łyżeczki cukru dziennie! Mimo wieloletniej, intensywnej kampanii zachęcającej do rezygnacji z cukru lub zastępowania go alternatywnymi słodzikami, spożycie cukru w naszym kraju nadal jest bardzo wysokie i wynosi ok. 108 g cukru dziennie.

Tymczasem WHO wzywa, by dzienna racja cukru wynosiła 25 g, czyli 5 łyżeczek dziennie. Światowa Organizacja Zdrowia nie mówi przy tym o cukrach zawartych w świeżych sokach z owoców i warzyw, cukrach zawartych w mleku, czy naturalnym jogurcie. Te cukry nie oddziałują negatywnie na organizm.

Problem z ograniczeniem spożycia cukru nie tkwi jednak w używaniu cukru do słodzenia codziennej herbaty, czy kawy. Najwięcej tego produktu znajduje się artykułach spożywczych, takich jak słodzone napoje, jogurty, przetwory z owoców i warzyw, wypieki. To jednak tylko część produktów z cukrem „dodanym”. Zaskakująca dla niektórych osób może okazać się informacja, że dosładzane są wędliny, mięsa gotowe, pieczywo, zupy gotowe, sosy, fast foody i inne. Ketchup zawiera ok. 4 gramów cukru w 1 łyżeczce, czyli niemal łyżeczkę cukru zawiera łyżeczka ketchupu, zaś jedna puszka coli zawiera aż 10 łyżeczek cukru.

GUS dostarcza nam informacji i na ten temat, ile cukru w artykułach spożywczych spożywamy, czasem nawet o tym nie wiedząc. Polak, który rocznie spożywa 39 kg cukru, 14 kg czerpie z torebek, 15 kg pochodzi z produktów spożywczych.

Czy potrzebujemy cukru?

Sacharozy praktycznie nie potrzebujemy w ogóle, zważywszy na to, że najczęściej prowadzimy siedzący tryb życia. Właściwie tylko osoby uprawiające sport mogłyby sięgać po tego rodzaju bombę energetyczną.

Nasze organizmy powinny otrzymywać pewne dawki cukru, ale tego naturalnego, nierafinowanego. Taki cukier możemy pozyskać spożywając owoce i warzywa. Ich jedzenie dostarcza nam nie tylko cukru, ale i ogromnej ilości witamin, minerałów i enzymów, a zatem przynosi ogromne korzyści, podczas gdy sacharoza niesie za sobą tylko negatywne skutki.

Czym grozi nadmiar cukru?

Spożycie cukru dodaje energii na ok. 1 – 2 godzin. Niestety wiąże się ono z nagłym wzrostem insuliny, a przez to nadmiernym obciążeniem trzustki.

Do głównych schorzeń będących skutkiem ciągłego i nieograniczonego spożywania cukru należą:

• próchnica zębów,
• cukrzyca typu 2,
• otyłość,
• nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej,
• miażdżyca naczyń krwionośnych,
• hiperglicerydemia – zbyt duże stężenie trójglicerydów we krwi,
• choroby serca,
• problemy z trzustką.

Przyjmowanie cukru sprzyja rozwojowi różnego rodzaju grzybów w organizmie. Powszechna Candida albicans karmi się cukrem, jej duże kolonie w organizmie prowadzą do bardzo dotkliwych konsekwencji.

Badania wykazały również, że spożywanie cukru u osób chorujących na depresję, po upływie 1 lub 2 godzin powoduje nagłe pogorszenie nastroju.

Bardzo destrukcyjne dla stanu kości jest przyjmowanie cukru w połączeniu z produktami zawierającymi kofeinę i fosfor (cola).

Czym zastąpić sacharozę?

Syrop klonowy – otrzymywany przez odparowanie wody z soku pochodzącego z pnia klonu. Zawiera minerały (mangan, cynk, żelazo, wapń, potas) oraz fenole, czyli przeciwutleniacze mające przeciwdziałać cukrzycy.

Melasa – powstaje podczas przetwarzania cukru trzcinowego. Jest bogata w magnez, żelazo, wapń oraz witaminy z grupy B.

Syrop daktylowy – uzyskiwany z daktyli, inaczej zwany miodem daktylowym. Zawiera potas, żelazo, magnez oraz witaminy z grupy B.

Ksylitol – zwany też cukrem brzozowym. Ma niski indeks glikemiczny. Nie powoduje próchnicy zębów.

Cukier kokosowy – powstaje po odparowaniu soku pąków palmy kokosowej. Ma niższy indeks glikemiczny od cukru (blisko o połowę), dobrze też smakuje.

Stewia – występuje w postaci liści lub sproszkowanych liści. Stewia to roślina rosnąca w Ameryce Środkowej i Południowej. Nie zawiera kalorii, nie wywołuje skoków glukozy we krwi. Stewia jest 250 razy słodsza od cukru, zatem do słodzenia potraw potrzeba jej niezwykle mało.

Syrop z brązowego ryżu – powstaje przez poddanie ugotowanego ryży działaniu enzymów rozkładających skrobię. Po odparowaniu pozostaje syrop z niewielką ilością błonnika oraz minerałów. Ma niższy indeks glikemiczny niż cukier. Smakosze zwracają uwagę, na jego niezwykły, karmelowo – orzechowy smak.

Owoce – są źródłem fruktozy. Oprócz słodkiego smaku dostarczają mnóstwa cennych witamin, enzymów, minerałów, przeciwutleniaczy.